Büyükorhan
Tarihçesi:
Anadolu çok eski yıllardan bu yana yoğun yerleşmenin hakim olduğu yerler içerisindir. M.Ö. 2000 yıllarında Trakya'dan gelen BİTİNİ’ler Bursa çevresine yerleşmişler ve adını BİTİNYA koymuşlardır. Daha sonraları Büyük İskender İmparatorluğunun hakimiyetine girmiş bir ara Roma, Bizans vilayeti olarak kalmıştır. 1299 yılında ise Osmanlılar tarafından feth edilmiştir. Bölgenin sınırı Adranos Çayından İzmit, İznik, Kastamonu ve Ereğliye kadar uzanmaktadır.
Orhaneli İmp. Adriyanus'un kurduğu bir yerleşim alanıdır. Bu dönemde Adırnas Mabeti ve okulu inşaa edilmiştir.Tarih kaynaklarını araştırdığımızda Büyükorhan'ın adına açık olarak rastlanmamakla birlikte Adranos isminden yola çıkılarak yorum getirmek mümkün olmuştur. Adı geçen bölge pek çok kaynaklarda önceleri İmp. Adriyanus'un sonraları ise Orhan Beyin av sahası olarak bahsedilmektedir. Orhaneli'nin açılması ile Büyükorhan çevresininde yerleşime açıldığı düşünülmektedir.
Büyükorhan ve çevre yerleşmelerinin menşei araştırıldığında yöre halkının Oğuz Boyuna bağlı Kayı Aşiretinden geldikleri görülür. Göktürk Devletinin yıkılmasından sonra Oğuz Boyuna bağlı Kayı Aşireti Orta Asya’dan göç ederek Selçukluların bulunduğu Anadolu’ya gelmişlerdir. Anadolu’ya girdiklerinde ilk yerleşim alanı olarak BİTLİS yöresini seçmişlerdir. Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın yaptığı bir savaşta gösterdikleri yararlılık sebebiyle Domaniç, Bilecik Yöresi kendilerine yurt olarak gösterilmiştir. Bundaki asıl amaç Selçuklunun Bizans’a karşı sınırlarını koruma isteğidir.
Bilecik ve Söğüt’ü ikincil yerleşim birimi seçen Kayılar zamanla çevreye yayılmaya başlamışlardır. Bu ihtiyaç FETH ARZUSU ile desteklenip 1326 da Bursa’nın Fethine sebep olmuştur. Kayıların bazı kolları SÖĞÜT, DOMANİÇ, KÜTAHYA, TAVŞANLI üzerinden gelerek ADRANOS Tekfurluğunun hakimiyetindeki bu bölgeyi almışlardır. O dönemde tekfurluğun merkezi Kadıköy mevkiidir. O dönemden bugün Maşatlık Gavur Mezarlığı mevkii adı verilen yörede Tuğla, Desti Parçaları, Kara Mıh ve Kale kalıntıları mevcuttur.
Yörenin fethinden sonra Ortaçlar, Eskiköy, Hallar mevkilerinde bir kaç yörük obası kurulmuştur. Zamanla büyüyen ve kalabalıklaşan obalar içerisinde en önemli yeri ORTAÇLAR alacaktır. ORTAÇLAR'ın YENİÇERİ baskısı sebebiyle KİRMASTİ'nin (MUSTAFA KEMALPAŞA) kurşunlu köyünü üçüncül yerleşim alanı olarak seçtikleri bilinmektedir. Eskiköy ve Hallar mevkilerinde kalan KARAKEÇİLİ OBALARI tarafından bu yöreye ORHAN BEY'e ithafen ORHAN-I KEBİR adı verilmiştir. Bugünkü halkın ataları olarak bu gruplar bilinmektedir.
1944 yılında Orhaneli'ye bağlı bir nahiye özellliği kazanmış, 1967'de Belde olmuştur.
Büyükorhan 29.12.1958'de yapılan ve sonraları yenilenen müracaatlar ile 04/07/1987 tarih ve 19507 sayılı Resmi Gazete ‘de yayımlanan hükümet kararı ile ilçe statüsünü kazanmıştır.
Büyükorhan:
Bursa'nın, şehir merkezine 81 km uzaklıkta bulunan bir ilçesidir. İlçe deniz seviyesinden 830 m. rakımlıdır. Marmara’nın şirin ve ormanlarla çevrili yeşil bir ilçesidir. Büyükorhan doğusunda Harmancık, batısında Mustafakemalpaşa, kuzeyinde Orhaneli, güneyinde ise Balıkesir iline bağlı Dursunbey ilçeleri ile çevrilidir. Yüzölçümü 11.300 hektardır. Yörede Marmara Bölgesinin iklim özellikleri hüküm sürmekte, yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer. Yazın en yüksek sıcaklık 30 - 35 °C, kışın ise ısı ortalama 4 - 6 °C’ye düşmektedir. İlçenin güneyinden Aliova Çayı geçmektedir. Ayrıca tarımsal sulama amaçlı iki adet gölet bulunmaktadır. Arazi sulamasında ağırlıklı olarak yer altı su kaynaklarından istifade edilmektedir.
Nüfusun ekonomik sektörlere göre dağılımı izlendiğinde çalışan nüfusun toplam nüfusa oranı % 29 - % 30'dur. İlçenin en önemli geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Diğer önemli bir gelir kaynağı da mevsimlik işçiliktir. Özellikle enerji nakil hattı şantiyelerinde yazları çalışmaya eğilim gözlenmektedir. Tarım ürünlerine bakıldığında buğdayın en önemli ürün olduğu gözlenir. Yükseltinin artması ve yazların kısa sürmesi ile buğday tarımının yerini arpa alır. (Yüksek kesimlerde) Patates hemen her evin ihtiyacına yönelik yetiştirdiği bir üründür. Diğer önemli bir tarımsal uğraş çilekçiliktir. Sulanabilen yerlerde çilek tarımı yapılmaktadır. Daha önceki yıllardaki kar oranı günümüzde düşmüştür.
Yeraltı kaynakları olarak Karalar Köyü çevresindeki mermer yatakları öne çıkmaktadır. Orman işletme şefliğine bağlı 41 orman köyü bulunmaktadır. Ağaç türleri kızılçam, karaçam, meşedir. Orman arazisinde sıklık bakımı yapılmakta olup bu çalışmalardan elde edilen ürünlerden köy halkıda yararlanmaktadır. Üretim esnasında elde edilen ürünlere bakıldığında tomruk, maden direği, tel direği, sanayii odunu, kağıtlık odun ve yakacak odunu başta gelir.
