Tarihçe
Bursa’nın fethinden (6 Nisan 1326) İstanbul’un fethine (29 Mayıs 1453) kadar, İznik’in sembolik başkentliği (1331-1335)i ve Edirne’nin serhat başkentliği dışında, Bursa Osmanlı Devleti’ne başkentlik yapmıştır. İstanbul’un fethinden Cumhuriyetin kuruluşuna kadar Bursa, Hüdavendigar Vilayeti’nin (Livası) bir sancağı olarak idari teşkilatta yer almıştır.Osmanlı döneminde Bursa Sancağı'na bağlı bulunan kazalar; Orhaneli (Adranos), Gemlik, Mihaliç (Karacabey), Kirmasti (Mustafakemalpaşa), Mudanya, Yenişehir, İnegöl, Lefke, Gölpazarı, Taraklı, Torbalı, Karamihal, Karahisar, Gümüşhisar, Nallıhan, Beypazarı, Küllük, Mihaliç, Günyazı, Seferhisar, Söğüt, Yarhisar, Pazarcık, Domaniç, Harmancık, Soma, Gönen, Gökçedağ, Kebsut, Aydıncık, Ayvacık, Bergama, Kete, Bayramiç ve Kozak’dır.
1839 yılında Hüdavendigar Eyaleti olarak isimlendirilen Bursa 1844 yılından itibaren mutasarrıflık ile yönetilmeye başlanmıştır. Dilaver Paşa, Hüdavendigar Eyaleti’nin ilk mutasarrıfı olup, bu dönemde 23 mutasarrıf görev almıştır.
1855 yılında Hüdavendigar Eyaleti; Kocaeli (İzmit), Hüdavendigar (Bursa), Kütahya, Karahisar-ı Sahib (Afyon), Erdek, Karasi (Balıkesir) Ayvalık olmak üzere 6 liva ve 124 kazadan ibarettir.
Osmanlı’da idari teşkilatta yaşanan değişiklikle 1858 ve 1867 yılında yapılan yerel yönetim reformları sonrasında oluşturulan Hüdavendigar Liva (il) sının merkez sancağı Bursa olmuştur.
1864 yılında ise vilayet oluşturulup 1867 yılı temmuzundan itibaren Bursa valiler tarafından yönetilmeye başlanmıştır. Bursa’nın ilk vali ünvanlı Yöneticisi Hamdi Paşa’dır.
1871 yılındaki yönetmeliğe göre taşra yönetimi vilayet, liva, kaza ve köy örgütü olarak dörde ayrılmış, Hüdavendigar Vilayeti’nin merkez sancağı da Bursa olmuştur. Bu düzenlemeye göre ise Bursa Sancağı’na, Gemlik, Mudanya, İnegöl, Yenişehir, Harmancık, Karacabey ve Bilecik ilçeleri bağlıydı. 1881 yılında da Orhaneli ile Mustafakemalpaşa ilçe merkezi olmuştur. 1885 yılında Bilecik'te Ertuğrul Sancağı kurulunca, İnegöl Ertuğrul Sancağı'na bağlandı. 1887 yılında Yenişehir Bilecik'e bağlandı. Gemlik'e bağlı bir bucak olan Pazarköy/Orhangazi de, 1893 yılında yeniden kaza (ilçe) oldu.
1918 yılından sonra ise Hudavendigar adı, Bursa Vilayeti olarak değiştirilmiştir. 1924 yılında çıkarılan yasalar ile yönetsel örgütlenmede livalar kaldırılıp iller oluşturulmuştur.
1926 yılında Bursa’ya bağlı ilçeler; Mudanya, Gemlik, Orhangazi, Mustafakemalpaşa, Karacabey ve Orhaneli’ dir. 1926 yılında Bilecik'e bağlı olan İnegöl ve Yenişehir, 1930 yılında ise Yenişehir'e bağlı bir bucak olan İznik, Bursa'ya bağlı bir ilçe merkezi olmuşlardır. 1953 yılında Keles, 1987 yılında Orhaneli'nin bucakları olan Büyükorhan ve Harmancık ile Yıldırım, Osmangazi ve Nilüfer merkez ilçeleri, 1990 yılında ise, Kestel ve Gürsu ilçeleri kurulmuştur. Bugün Bursa'ya bağlı 17 ilçe ile 7 bucak merkezi vardır.
